Sukcesja międzynarodowa między UK a Polską

Coraz więcej Polaków żyjących w Wielkiej Brytanii posiada majątek zarówno w UK, jak i w Polsce. Nieruchomości, konta bankowe, inwestycje, a nawet udziały w firmach – wszystko to rodzi pytania o to, jak będzie przebiegać dziedziczenie po śmierci ich właściciela. Czy wystarczy jeden testament? Które prawo będzie miało zastosowanie – polskie czy brytyjskie? I co z podatkami od spadku?

Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje dotyczące sukcesji międzynarodowej pomiędzy Polską a Wielką Brytanią, z którymi warto się zapoznać, planując przekazanie majątku.

1. Dwa systemy prawne – dwa różne podejścia do dziedziczenia

Polska i Wielka Brytania opierają się na zupełnie odmiennych systemach prawnych.
W Polsce obowiązuje kodeks cywilny, który szczegółowo określa porządek dziedziczenia ustawowego, a także przewiduje instytucję zachowku, która chroni interesy najbliższej rodziny.
Z kolei Wielka Brytania działa na zasadach common law, gdzie istnieje znacznie większa swoboda rozporządzania majątkiem, ale też bardziej sformalizowana procedura spadkowa.

Co istotne, po Brexicie nie obowiązuje już wspólne unijne prawo spadkowe, co oznacza, że każda część majątku może podlegać innemu systemowi prawnemu – polskiemu lub brytyjskiemu – jeśli nie zostanie to odpowiednio ujęte i zaplanowane w testamencie.

2. Testament z klauzulą wyboru prawa – klucz do spójnej sukcesji

Choć Wielka Brytania nie stosuje już europejskiego rozporządzenia w zakresie spraw spadkowych tj. UE nr 650/2012, Polska nadal podlega temu reżimowi prawnemu.
Zgodnie z tym rozporządzeniem polski sąd spadkowy może zastosować prawo kraju, w którym zmarły miał „zwykłe miejsce pobytu” – czyli np. brytyjskie prawo spadkowe.
Aby uniknąć niejasności, warto w testamencie zawrzeć klauzulę wyboru prawa, np. prawo polskie jako właściwe dla całego majątku. Dzięki temu:

• postępowanie spadkowe może być prowadzone według jednego porządku prawnego,

• spadkobiercy unikną prowadzenia dwóch równoległych postępowań,

• możliwe będzie łatwiejsze rozliczenie podatkowe.

3. Europejskie Poświadczenie Spadkowe (EPS) – nie działa w Wielkiej Brytanii

W państwach UE funkcjonuje Europejskie Poświadczenie Spadkowe (EPS) – dokument, który potwierdza prawa spadkobiercy w całej Unii Europejskiej. Niestety, EPS nie ma mocy prawnej w Wielkiej Brytanii, więc w przypadku majątku położonego w UK konieczne jest przeprowadzenie oddzielnego postępowania spadkowego (probate) w przypadku braku testamentu. W praktyce oznacza to, że sukcesja z udziałem majątku w Polsce i w Wielkiej Brytanii często wymaga prowadzenia dwóch odrębnych postępowań – w obu krajach.

4. Opodatkowanie spadków – Polska a Wielka Brytania

Polska i Wielka Brytania stosują różne zasady podatkowe w zakresie spadków, a pomiędzy krajami nie istnieje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie spadków i darowizn. 

W Polsce:

• spadki podlegają podatkowi od spadków i darowizn,

• najbliższa rodzina (tzw. „grupa zerowa” – małżonek, dzieci, rodzice) może uzyskać zwolnienie z podatku, jeśli zgłosi nabycie spadku w terminie 6 miesięcy do urzędu skarbowego,

• wartość zagranicznego majątku może wymagać przeliczenia i uwzględnienia w rozliczeniu PIT.

W Wielkiej Brytanii:

• obowiązuje Inheritance Tax (IHT) – standardowo 40% od wartości majątku powyżej £325,000 (dla osoby samotnej),

• istnieją ulgi, np. spouse exemption (zwolnienie dla małżonka) lub residence nil rate band (dla nieruchomości przekazywanej dzieciom),

• opodatkowanie zależy od miejsca zamieszkania (domicile) oraz miejsca położenia majątku.

Ze względu na brak umowy międzynarodowej między Polską a UK, ten sam majątek spadkowy może zostać opodatkowany podwójnie – zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii. Dlatego też, właściwe planowanie podatkowe i doradztwo międzynarodowe mogą pomóc tego uniknąć.

5. Jak przygotować się do sukcesji międzynarodowej?

Aby zabezpieczyć interesy swoich bliskich i uniknąć sporów, warto odpowiednio wcześniej przygotować plan sukcesyjny:

• ✍️ Sporządź testament – najlepiej z klauzulą wyboru prawa polskiego (jeśli jesteś obywatelem Polski).

• 📑 Upewnij się, że testament spełnia wymogi formalne obowiązujące zarówno w Polsce, jak i w UK.

• 🏠 Sporządź inwentarz majątku – listę nieruchomości, kont bankowych, udziałów, inwestycji.

• 💸 Rozważ dokonanie darowizn za życia – mogą one pomóc w optymalizacji podatkowej.

• ⚖️ Skonsultuj plan sukcesyjny z prawnikiem lub doradcą podatkowym, aby zapewnić zgodność z przepisami obu krajów.
  

6. Kiedy warto skorzystać z pomocy prawnika?

Pomoc specjalisty jest szczególnie wskazana, gdy:

• posiadasz nieruchomość lub firmę w UK,

• Twoi spadkobiercy mieszkają w różnych krajach,

• chcesz zminimalizować ryzyko podatkowe,

• pragniesz uniknąć prowadzenia równoległych postępowań spadkowych w Polsce i w Wielkiej Brytanii.
  

Prawnik specjalizujący się w prawie międzynarodowym pomoże dobrać właściwe prawo, przygotować testament oraz opracować plan sukcesji zgodny z przepisami obu państw.

Podsumowanie

Sukcesja międzynarodowa pomiędzy Polską a Wielką Brytanią wymaga znajomości dwóch odrębnych systemów prawnych i podatkowych. Kluczem do sprawnego przekazania majątku jest odpowiednie zaplanowanie dziedziczenia – z uwzględnieniem różnic proceduralnych, podatkowych i formalnych.
Właściwie sporządzony testament, konsultacja z prawnikiem i doradcą podatkowym oraz wczesne działania planistyczne pozwolą uniknąć konfliktów, podwójnego opodatkowania i długich postępowań w dwóch krajach.

 *data publikacji: 20 października 2025 roku